ΠΑΣΟΚ : Επί των τύπων των ήλων

Σήμερα το πρωί ξεκίνησα όπως κάθε άλλο πρωί χαρωπός για το γραφείο. Με το που βγαίνω από το σπίτι μια μαυροφορεμένη γυναίκα μου γνέφει από μακριά. Δεν είμαι βέβαια προληπτικός, αλλά όπως και να'χει άλλο είναι να σου κάνει νόημα μια βορειοευρωπαία τουρίστρια για να της δείξεις κάτι στο χάρτη κι άλλο η θεία σου η Πόπη. Αφού χαιρετιστήκαμε με τη θεία που περίμενε το λεωφορείο, μου έκανε την ερώτηση για τις προχθεσινές εκλογές. "Γιατί χάσαμε;" Τότε κατάλαβα πως αυτό ήταν το μεγάλο ερώτημα των εκλογών. Κανόνισα να πιώ μαζί της έναν καφέ το απόγευμα.

Ο απογευματινός καφές της θείας συνοδευόταν από μια γενναία δόση κουλουράκια και μια ενδιαφέρουσα συζήτηση. Όπως αποδείχθηκε, η θεία που ήταν φανατική Πα.Σο.Κ.τσού, ψήφισε φέτος ΝΔ και εγώ ο ανηψιός από υποψήφιος της ΠΑΣΠ μετατράπηκα σε ψηφοφόρο του Αλαβάνου.

- Και καλά, βρε θεία, γιατί τους ψήφισες αυτούς, δεν είδες πόσο χάλια ήταν τριάμισι χρόνια τώρα;
- Είδα, είδα, αλλά και ποιον να ψηφίσω; Το Γιωργάκη που θέλει να μας βάλει να ψηφίζουμε από τα κινητά, τους κομμουνιστές ή τους άλλους που είναι ειδωλολάτρες και το παίζουν και χριστιανοί;
- Καλά, και τα λεφτά που φάγανε;
- Παιδί μου, εγώ 530 ευρώ έπαιρνα το μήνα, 530 παίρνω, δεν έχει διαφορά. Άσε που αυτός είναι και καταφερτζής, θα τον βρει τον τρόπο να γυρίσουν τα λεφτά πίσω.

Αυτά πάνω κάτω είπαμε και θυμήθηκα τη χθεσινή εκπομπή 'Ερευνα του Π.Τσίμα. Ο κος Λούλης το είπε εμμέσως : "Ποντάραμε στο πρόσωπο του αρχηγού μας" και ο καλεσμένος στο στούντιο, Μίμης Ανδρουλάκης υπερθεμάτισε : "Ο τρόπος που αντιμετώπιζαν τον Καραμανλή ήταν μάλλον συμπλεγματικός. (...) Ο συντηρητικός ψηφοφόρος βλέπει στον Καραμανλή μια μεγαλειώδη έκφραση του δικού του εαυτού".
Για να συμπληρώσω εγώ με το πτωχό μυαλό μου, "Ο ηλικιωμένος ψηφοφόρος βλέπει στον Καραμανλή μια σιγουριά ότι τα πράγματα θα μείνουν σταθερά. Είναι επομένως συνεπής στην ιδεολογική βάση του κόμματός του, γι'αυτό ακριβώς μπορεί ο ψηφοφόρος του να ταυτιστεί μαζί του."

Δεν είναι σωστό να γίνεται ο Γ. Α. Παπανδρέου ο αποδιοπομπαίος τράγος. Δεν είναι όμως σωστό ούτε και να μένει στο απυρόβλητο. Ο ίδιος επέλεξε το βράδυ της 16ης Σεπτεμβρίου να αναλάβει τις ευθύνες του. Για μένα, αυτές οι ευθύνες είναι πολλές :

1. Αλαζονεία. Και μόνο να σκεφτεί κανείς τον τρόπο που εκλέχθηκε, όντας ο μοναδικός υποψήφιος. Σε ένα κίνημα τόσο πολυσυλλεκτικό, που έχει σαν εκλογικό στόχο τους 3.100.000 ψήφους, είναι αδύνατο για έναν υγιώς σκεπτόμενο πολίτη να πιστέψει ότι δεν υπήρχε καμμία άλλη εναλλακτική λύση. Δυο χρόνια μετά εκλέχθηκε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, χωρίς αντίπαλο, Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς.

2. Φθορά. Πολλοί δίνουν στο σημερινό αρχηγό του Πα.Σο.Κ. το ελαφρυντικό ότι στην πρώτη ήττα, το 2004 ήταν ένας φρέσκος πρόεδρος, και ουσιαστικά χρεώθηκε την εκλογική ήττα του Σημίτη. Ήταν όμως επιλογή του να επωμιστεί αυτό το βάρος, επειδή ακριβώς είχε την αλαζονεία (βλέπε Νο 1) να πιστεύει πως μπορούσε να κερδίσει.

3. Είναι συχνά εκτός πραγματικότητας. Τα παραδείγματα πολλά : η προεκλογική γκάφα με τη Φώφη Γεννηματά, η Καραχασάν, η Πατουλίδου, ο Μάνος, ο Ανδριανόπουλος η γελοιότητα της πρότασης μομφής, όταν υπήρχαν πολύ πιο ουσιαστικοί τρόποι να αντιπολιτευθεί, η αμφισβήτηση των δημοσκοπήσεων που αποδείχθηκε ότι έλεγαν την αλήθεια και η λίστα είναι μακριά. Αλλά και ο τρόπος ζωής του διαφέρει από το νεοέλληνα. Ο Κ. Καραμανλής είναι ο κλασσικός τύπος που μπορείς να δεις στο διπλανό σου τραπέζι στα Βλάχικα της Βάρης ή στο γήπεδο του Παναθηναϊκού. Από την άλλη, για να συναντήσεις το Γ. Παπανδρέου πρέπει μάλλον να αρχίσεις το τζόκινγκ. Έτσι όμως δεν μπόρεσε να κάνει το "μέσο ψηφοφόρο του Πα.Σο.Κ." να ταυτιστεί μαζί του.

4. Ασυνέπεια. Κλασσικό παράδειγμα το άρθρο 16. Το 2004, προεκλογικά, είχε ταχθεί εναντίον της ίδρυσης μη-κρατικών πανεπιστημίων. Όταν ήρθε για ψήφιση, ήταν υπέρ. Προεκλογικά το 2007 (και αφού είχαν γίνει όσα είχαν γίνει και δεν ψηφίστηκε), βγήκε και είπε ότι η ΝΔ προσπάθησε να ξεγελάσει το Πα.Σο.Κ. κινούμενη από ιδιωτικά συμφέροντα που επεδίωκαν ουσιαστικά την πώληση των πανεπιστημιακών πτυχίων ("σούπερ μάρκετ πτυχίων" το χαρακτήρισε).

5. Έλλειψη ξεκάθαρης πολιτικής. Κανείς δεν πιστεύω να κατηγορήσει το Γ. Α. Παπανδρέου για κακές προθέσεις. Όμως ήταν πραγματικά θολός σε πάρα πολλά θέματα. Στο υποτιθέμενο debate, απέφυγε την ερώτηση της Ε.Στάη για το ΦΠΑ. Αντί να απαντήσει για αυτό, που αφορά τις παραγωγικές τάξεις της χώρας, επέλεξε να μιλήσει για άλλη μια φορά για τα ομόλογα. Αλλά και στην τηλεοπτική συνέντευξή του πάλι προσπάθησε να αποφύγει μια ξεκάθαρη θέση. Με την τρίτη αναγκάστηκε να πει ότι δε θα αυξήσει το Φ.Π.Α. Σου έδινε την εντύπωση πως, παρόλο που το Πα.Σο.Κ. είχε προεκλογικό πρόγραμμα από το Φεβρουάριο, ο ίδιος δεν είχε μπει καν στον κόπο να το διαβάσει, επαναλαμβάνοντας συνέχεια : 'Έχουμε πρόγραμμα, έχουμε προοπτική κ.λπ." Ναι, συμφωνώ, αλλά ποιο είναι αυτό το πρόγραμμα και η προοπτική;

Πιστεύω πως αυτό ειδικά το τελευταίο θέμα ήταν το πιο κρίσιμο απ'όλα, αυτό που μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα σε ένα Γεώργιο και ένα Γιωργάκη. Η έντονη αποϊδεολογικοποίηση του Πα.Σο.Κ. απομάκρυνε την "κρίσιμη μάζα" των αναποφάσιστων και την οδήγησε προς τα δεξιά ή τα αριστερά, αφού "ίσια μπροστά" υπήρχε ένα ιδεολογικό αδιέξοδο με το οποίο δεν μπορούσε να ταυτιστεί.