Πώς γράφεται μια μαντινάδα - Μέρος 2ο

ΤΟ ΜΕΤΡΟ - Ο ΡΥΘΜΟΣ

Η μαντινάδα δεν απαγγέλεται, τραγουδιέται.

Ώρα, λοιπόν, να ξεκινήσουμε το τεχνικό μέρος της. Για να μπορεί να τραγουδηθεί, η μαντινάδα χρειάζεται συγκεκριμένο μέτρο (ρυθμό) και μήκος (συλλαβές). Η μαντινάδα ακολουθεί το ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο όπως το γνωρίζουμε στη δημοτική ποίηση όλης της Ελλάδας.

Πρώτα ο ρυθμός. Ο ιαμβικός ρυθμός αποτελείται από δύο συλλαβές, από τις οποίες τονίζεται η δεύτερη.

Τα παραδείγματα ιαμβικού στίχου πολλά, από τον Όμηρο μέχρι τον Κάλβο και από εκεί μέχρι το Λ.Παπαδόπουλο :

Η νύ/χτα θέ/λει έ/ρωτα
και πρά/γματα α/φανέ/ρωτα.

και το σύγχρονο χιτάκι σε στίχους Γ.Δόξα :

Στο χεί/λος της/ κατα/στροφής
μου δί/νεις το/ φιλί/ της ζωής

Σας φαίνεται δύσκολο απλά να απαγγείλετε τους παραπάνω στίχους, έτσι; Έχουν μια έντονη μουσικότητα. Το ίδιο ισχύει και για τις καλογραμμένες μαντινάδες.

Το δεύτερο στοιχείο που προσθέτει μουσικότητα είναι το "ενδιάμεσο" μέτρο που ορίζει ο δεκαπεντασύλλαβος. Μπορεί ο κάθε στίχος να έχει 15 συλλαβές, αλλά ανάμεσα στην 8η και στην 9η υπάρχει υποχρεωτικά ένα "break". Δηλαδή πρέπει στην 8η συλλαβή να τελείωνει μια λέξη και μια ενδιάμεση φράση. Ακολουθούν 7 συλλαβές που ολοκληρώνουν τον πρώτο στίχο και παρομοίως 8 και 7 συλλαβές στο δεύτερο στίχο.

Ο Κρη-τικός - σαν α-γαπά / τη μα-ντινά-δα βγά-νει,
το πό-νο απ'ού-χει στην - καρδιά / τραγού-δι τον-ε κά-νει.

Πολλές φορές θα δείτε να γράφονται οι μαντινάδες σαν τετράστιχα γι'αυτόν ακριβώς το λόγο. Όμως αυτό δεν είναι σωστό. Έτσι δεν υπάρχει ... δεκαπεντασύλλαβο!

Ασφαλώς και δεν είναι εύκολο πάντα να πετύχεις ακριβώς 8 και 7 συλλαβές. Έτσι υπάρχουν διάφορες τεχνικές που "ποιητική αδεία" συμπληρώνουν ή ελαττώνουν τις συλλαβές σαν το κρεβάτι του Προκρούστη.

Αλλά αυτό είναι καλύτερα να το πούμε "την άλλη κοπανιά".

Μέχρι τότε :
Άσκηση για το σπίτι (και για τα σχόλια του θέματος) :
Γράψτε ακριβώς δύο προτάσεις σε ιαμβικό μέτρο και "περίπου" 15 συλλαβές, χωρίς ακόμα να ασχοληθείτε με την ομοιοκαταληξία ή τον ακριβή αριθμό των συλλαβών.